Deel 2: van eigen regie naar vitaal ondernemen

Om te schakelen van de overlevingsstand naar vitaal ondernemen zijn twee fases te onderscheiden. De eerste heb ik beschreven in mijn vorige blog: nemen van eigen regie. Bij ondernemen ga je namelijk niet zitten wachten tot ‘het’ op je af komt maar je neemt actie en daar waar je invloed kunt uitoefenen doe je dat ook. En we kunnen vaak veel meer dan we zelf denken.

Nu verken ik graag met je wat er nodig is om de volgende stap te nemen en te komen tot ‘vitaal ondernemen’.
Vitaal ondernemen is daarbij voor mij: iedere situatie waarin je met je jouw talenten economische waarde creëert voor anderen en jezelf, zowel op de korte termijn als op de lange termijn.
Of je dit nu doet binnen één organisatie, als zelfstandig professional (ZP-er) voor meerdere organisaties of in een samenwerkingsverband voor opdrachtgevers, dat maakt niet zo veel uit. Het principe blijft hetzelfde, namelijk:

• ken jezelf (weet waar je kracht zit, als individu, als team, als organisatie…);
• wees in verbinding met de behoefte van de (potentiële) klant;
• creëer steeds opnieuw aantrekkelijke mogelijkheden voor de klant (intern of extern) en
• balanceer alle aspecten.

Wat zijn aspecten van vitaal ondernemen?

In de vitaliteitsaanjager voor teams/organisaties, die ik samen met Wilga Janssen van De Kunst van Anders heb ontwikkeld, onderscheiden wij vijf aspecten van vitaal ondernemen.

1. Structuren & Middelen
2. Energie & Leiderschap
3. Missie & Meerwaarde
4. Uitvoeringskracht & Innovatiekracht
5. Zakelijke verbinding & (maatschappelijke) Inbedding

Om van ondernemen, vitaal ondernemen te maken is gebalanceerde aandacht voor alle vijf de gebieden noodzakelijk. Niet altijd even makkelijk.

In de waan van de dag, met de focus op uitvoering, resultaten en overleving op korte termijn, verdwijnt bijvoorbeeld voor ondernemers soms het aspect innovatiekracht buiten beeld. En hoe raar het ook klinkt, in de hectiek van alle dag verdwijnt ook bij menig team of organisatie de behoefte van de klant nog wel eens van de radar. Wanneer je je te lang concentreert op één of twee van de vijf zul je merken dat het gebrek aan aandacht voor de andere aspecten je onderneming uiteindelijk uitholt.

In het FD van zaterdag 21 februari 2015 stond een heldere column van Annet Aris met de titel: groei zonder innovatie vernietigt bedrijfswaarde. Zij beschrijft aan de hand van een aantal bekende wetmatigheden, hoe het komt dat we soms sturen op de verkeerde dingen. De wetmatigheden die ze aanhaalt zijn: de wet van het natuurlijke groeitempo en de wet van de afnemende meeropbrengst. Aan de hand van deze wetmatigheden is helder dat iedere product-marktcombinatie een bepaalde levenscyclus heeft. Zij schetst dat vitale bedrijven, die overleven en floreren, voor het einde van die levenscyclus over voldoende nieuwe opties beschikken om weer echt waarde te creëren en daarmee ook te groeien. Bedrijven die (te) lang vasthouden aan producten en het ‘uit melken’ ervan, raken op een bepaald moment uitgefaseerd. Wanneer ondernemers middelen vooral hier op inzetten en vergeten ook te investeren in innovatie, komen ze met hun onderneming uiteindelijk in de fase van verval.

De focus houden op groei in die situatie is niet realistisch, maar wel iets wat veel gebeurt. Vasthouden aan wat je kent, wat ooit succes had en niet durven loslaten ten gunste van het volgende product dat nog kan groeien. Dan verwacht je en stuur je op een uitkomst die op basis het natuurlijk verloop niet te realiseren valt. En daar gaat veel energie en daarmee ook waarde in verloren.

De vitale ondernemer en de vitale onderneming hebben naast aandacht voor uitvoeringskracht ook aandacht voor innovatiekracht. Daar wordt naast de inzet van structuren en middelen ook de ruimte gecreëerd om nieuwe mogelijkheden te laten ontstaan. Daar wordt naast het scherp onderhandelen en afspraken maken ook de relatie met de klant serieus genomen als een bron van ideeën voor vernieuwing.

Het vermogen om tussen die ogenschijnlijke tegenpolen te blijven bewegen is cruciaal om te komen tot een vitale onderneming. In de interviews die ik heb gedaan met directeuren over vitaliteit schetste één van de directeuren de manier waarop hij dat deed: ‘ik kies steeds een specifieke invalshoek en stel daarover de vragen. Wanneer mensen een beetje geprikkeld reageren heb ik de goede invalshoek te pakken. Het leidt dan tot beweging. Wanneer de reactie te weinig wordt of te voorspelbaar, kies ik een andere invalshoek en breng daarmee weer opnieuw beweging’.

Het doet mij steeds denken aan de schijf op een bal waarbij je door je evenwicht te verplaatsen overeind blijft. En door het samen te doen krijg je ook nog het balletje in het gat :).

Dit gaat niet helemaal vanzelf. Een vraagvorm introduceren als de vitaliteitsaanjager kan wel helpen om alle onderwerpen onder de aandacht te houden. Met elkaar bepaal je dan steeds weer wat het meest belangrijk is en welke actie nu van ieder het beste bijdraagt.

Door dat onderdeel van het spel te maken wordt het steeds makkelijker en natuurlijker en wordt vallen ook weer opstaan.

Met vitale groet